दक्षिण मुंबईतील पुराभिलेख संचालनालयामध्ये साडेसतरा कोटी अत्यंत दुर्मिळ ऐतिहासिक कागदपत्रांचा राष्ट्रीय ठेवा आहे. हा ठेवा अतिशय आधुनिक आणि सर्व सोयींनी सुसज्ज अशा वास्तुमध्ये ठेवण्यासाठी वांद्रे (पू) येथे राज्याचे नवीन महापुराभिलेख भवन बांधण्यात येणार आहे, अशी माहिती सांस्कृतिक कार्यमंत्री अॅड. आशीष शेलार यांनी आज विधानसभेत दिली.
महाराष्ट्र शासनाच्या सांस्कृतिक कार्य विभागांतर्गत पुराभिलेख संचालनालय हा विभाग असून पुराभिलेख संचालनालयाची स्थापना 1821 मध्ये होती. संचालनालयाचे मुख्यालय दक्षिण मुंबईत असून पुराभिलेख विभागाकडे असलेल्या साडेसतरा कोटी कागदपत्रांपैकी सुमारे साडेदहा कोटी कागदपत्रे या मुंबईस्थित मुख्यालयात आहेत. 1889 पासून हे मुख्यालय सर कावसजी रेडिमनी बिल्डिंग म्हणजेच एल्फिन्स्टन कॉलेजच्या इमारतीमध्ये असून तेथे या कागदपत्रांचे जतन व संवर्धन करण्याचे काम अव्याहतपणे चालू आहे. काळानुरूप अत्याधुनिक पद्धतीने कागदपत्रांचे जतन व संवर्धन करणे, जुनी कागदपत्रे जतनाकरिता स्वीकारणे अशा अनेक गोष्टींवर जागेअभावी मर्यादा येत आहेत.
त्यामुळे पुराभिलेख संचालनालयामध्ये उपलब्ध दुर्मिळ ऐतिहासिक कागदपत्रांचा हा राष्ट्रीय महत्त्वाचा ठेवा सुरक्षित ठेवण्याच्या दृष्टीने पुराभिलेख संचालनालयाच्या वांद्रे (पू) येथील साडेसहा हजार चौरस मीटर नवीन महापुराभिलेख भवन बांधण्यात येणार आहे. तापमान व आर्द्रता नियंत्रित अभिलेख कक्ष, स्वतंत्र बांधणी शाखा, प्रतिचित्रण शाखा, देशविदेशातून येणाऱया इतिहास संशोधकांसाठी अत्याधुनिक संशोधन कक्ष, स्वतंत्र प्रदर्शन दालन अशा अनेक सोयीसुविधांनी युक्त अशी ही इमारत असेल, अशी माहिती अॅड. आशीष शेलार यांनी निवेदनाद्वारे दिली.
