>> महेश कोळी
गुगलच्या सर्च इंजिनच्या 25 वर्षांच्या इतिहासात पहिल्यांदाच आर्टिफिशल इंटेलिजन्सने दिलेल्या उत्तराचा समावेश केला जाणार आहे. ‘जनरेटिव्ह एआय’मध्ये सुरू असलेल्या उलथापालथीत गुगलदेखील भरडली जात आहे. गुगलच्या जेमिनी तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून समोर येणारी एआय सामग्री ही इंटरनेटवर मिळणाऱया माहितीचे सारांश रूप असेल आणि ते स्रोताच्या लिंकसह समोर येईल. गुगलमध्ये होणारा बदल हा काळानुसार होत आहे. ‘परप्लेक्सिलिटी’सारख्या एआयची शक्ती असलेल्या सर्च इंजिनमुळे गुगलवर दबाव वाढत आहे.
गुगलच्या सर्च इंजिनच्या 25 वर्षांच्या इतिहासात पहिल्यांदाच आर्टिफिशल इंटेलिजन्सने दिलेल्या उत्तराचा समावेश केला जाणार आहे. ‘जनरेटिव्ह एआय’मध्ये सुरू असलेल्या उलथापालथीत गुगलदेखील भरडली जात आहे. कॅलिफोर्नियातील एका कार्यक्रमात गुगलचे मुख्य कार्यकारी अधिकारी सुंदर पिचाई म्हणाले, ‘‘मला घोषणा करताना आनंद होत आहे आणि आम्ही अमेरिकेत या आठवडय़ात एक नवा अनुभव सांगण्यासाठी उत्सुक आहोत आणि तो म्हणजे ‘एआय ओव्हरव्हय़ू’ हा आश्चर्यकारक बदलाचा अनुभव दुसऱया देशातील नागरिक लवकरच घेऊ शकतील. एरवी गुगलच्या सर्चचे निष्कर्ष हे सामान्यपणे लिंक स्वरूपात येतात. मात्र त्याअगोदर एआयपुढचे पाऊल टाकत त्याचे संक्षिप्त सार समोर येईल.’’
गुगलच्या जेमिनी तंत्रज्ञानाच्या माध्यमातून समोर येणारी एआय सामग्री ही इंटरनेटवर मिळणाऱया माहितीचे सारांश रूप असेल आणि ते स्रोतच्या लिंकसह समोर येईल. गुगलच्या सर्च टीमचे प्रमुख लिज रीड म्हणाले, आपल्या डोक्यात जे काही असेल आणि आपण जे काही करू इच्छिता, त्याची विचारणा करू शकता. मग योजना असो किंवा नियोजन असो, त्यासाठी गुगल मेहनत करेल.
बदलाचे कारण
गुगलमध्ये होणारा बदल हा काळानुसार होत आहे. ‘परप्लेक्सिलिटीसारख्या एआयची शक्ती असलेल्या सर्च इंजिनमुळे गुगलवर दबाव वाढत आहे. चॅटजीपीटीची मालकी असलेली कंपनी ओपन एआयदेखील स्वतःचा एआय सर्च टूल तयार करत आहे. एवढेच नाही तर एआय चॅटच्या माध्यमातून फेसबुक, इन्स्टाग्राम आणि व्हॉट्सऍपवर सार्ंचग केले जात आहे. यासाठी गुगलची आवश्यकता युजरला भासत नाही. या पर्यायाने उमटणाऱया प्रतिक्रिया सकारात्मक आहेत. कारण या सर्चचे निकाल पारंपरिक रूपातील उत्तरे नसतात. अर्थात कंटेंट तयार करणारे आणि किरकोळ प्रकाशक या बदलावरून थोडे गोंधळात पडले आहेत. या नवीन फीचरमुळे नागरिक आता लिंकवर क्लिक करून संकेतस्थळाच्या माध्यमातून माहिती गोळा करणार नाहीत. रिसर्च फर्म गार्टनर यांच्या अंदाजानुसार, एआय बॉटच्या वापरामुळे 2026 पर्यंत सर्च इंजिनच्या माध्यमातून संकेतस्थळावर येणाऱया युजरची संख्या ही 25 टक्क्यांनी कमी होऊ शकते. चॅटजीपीटीच्या स्टाईलमध्ये ‘एआय’चा वापर हा गुगलच्या व्यवसायावर काय परिणाम करेल? या प्रश्नावर गुगलचे सर्च प्रमुख रीड यांनी बचावात्मक भूमिका घेतली. ते म्हणाले, एआय ओवरव्हय़ूच्या मदतीने युजर सर्च इंजिनचा वापर अधिक करत आहेत आणि ते त्याच्या परिणामाने समाधानी आहेत. कंपनीच्या मते, जनरेटिव्ह एआय टूल ग्राहकांचे जीवन सुसह्य करत आहे. आता ते एआय ओवरव्हय़ूच्या मदतीने रविवारीही सुरू राहणाऱया योगा स्टुडिओचा शोध घेतील किंवा एखादा आवडीचा खाद्य पदार्थ. परिणामी गुगल लवकरच व्हिडीओ आधारित कंटेट सर्चसाठी ‘एआय’चा वापर कसा करता येईल याची चाचणीदेखील करेल.
गुगलचा नवा प्रोजेक्ट
गुगल आता ‘एक्स्ट्रा’ या नव्या प्रोजेक्टचीदेखील झलक सादर करत आहे. या प्रोजेक्टमध्ये डिजिटल असिस्टंट विकसित केले जात आहेत आणि ते लहानमोठे काम करण्यास सक्षम असतील. गुगलच्या ‘डिपमाइंड’चे प्रमुख डेमिस हसाबिस म्हणतात, आम्ही दीर्घकाळापासून दैनंदिन जीवनात मदत करणाऱया व्यापक स्वरूपातील एआय एजंटची निर्मिती करू इच्छित आहोत. आम्ही असे एक भविष्य घडवत आहोत की, तेथे कुशल सहायक असेल. मग तो मोबाईल फोन असो किंवा नव्या रूपातील असणारा चष्मा. एआय एजंटचा प्रयोग हा गुगलच्या काही प्रॉडक्टवर होईल. जसे जेमिनी ऍप आणि वर्षाच्या शेवटी असिस्टंटवर.
एआय जगात गुगलचा ‘ओपन एआय’शी जोरात सामना होत आहे. ‘ओपन एआय’ने या आठवडय़ात एआय सर्चचे नवीन व्हर्जन जीपीटी-4 लाँच केले. हे नवीन व्हर्जन आवाज, चाचणी आणि फोटोच्या माध्यमातून कमांड देईल. जनरेटिव्ह एआय तंत्रज्ञान हे जगातील नवीन रणभूमी आहे. तेथे अनेक गोष्टी वेगाने बदलत आहेत. आयफोनवर चॅटजीपीटीच्या तंत्राचा वापर होत असताना दुसरीकडे ओपन एआय आणि ऍपल यांच्यात होत असलेल्या कराराच्या बातम्यादेखील या स्पर्धेची एक झलक आहे.
दिग्गज अमेरिकी टेक कंपनी मायक्रोसॉफ्टने एआय फीचर्सयुक्त पर्सनल कॉम्प्युटर न्यू जनरेशन आणले. वॉशिंग्टनमध्ये आपल्या रेडमंड कॅम्पसमध्ये मायक्रोसॉफ्टचे चीफ एक्झिक्युटिव्ह सत्या नाडेला यांनी को-पायलट प्लस पर्सनल कॉम्प्युटर्स लाँच केले. को-पायलट प्लस कॉम्प्युटर्स हे आर्टिर्फिशल इंटेलिजन्सयुक्त आहे. सध्या संगणकात एआयचा वापर करण्यासाठी क्लाऊड बेस्ड एआय प्लॅटफॉर्मपर्यंत जावे लागते. मायक्रोसॉफ्टच्या मते, को-पायलट प्लस क्लाऊड डेटा सिस्टीमशिवाय एआयशी संबंधित असणारे टास्क पूर्ण करेल.
बाजारात कोणाचा दबदबा?
मायक्रोसॉफ्टचे कन्झ्युमर मार्केटिंग हेड युसूफ मेहदी यांच्या मते, पुढील वर्षापर्यंत पाच कोटी एआय पीसींची विक्री होईल. ते म्हणतात, दीर्घकाळानंतर पर्सनल कॉम्प्युटरला प्रत्यक्षात अपडेट करण्याची संधी आता आली आहे. कॉम्प्युटरवर थेटपणे चालणारे एआय असिस्टंट हादेखील मोठा बदल आहे, असे ते मानतात. कॉम्प्युटिंगशी संबंधित प्रत्येक गोष्ट ही क्रांतिकारी मानली जाते. एका अंदाजानुसार, आगामी काळात हा बाजार अब्जावधी डॉलरचा राहू शकतो. तंत्रज्ञानाच्या विकासामुळे अनेक टेक कंपन्या आणि स्टार्टअप या बाजारावर छाप पाडू शकतात. गुगलची पालक कंपनी अल्फाबेट आणि ऍपलदेखील या शर्यतीत आहे. पर्सनल कॉम्प्युटरमध्ये अजूनही खूप काम स्वतःला करावे लागते. वास्तविक फोन एडिट करणे, एक्सेल शीट मॅनेज करणे, पेझेंटेशन तयार करणे आणि आकडेमोड करणे यांसारख्या गोष्टींचा त्यात समावेश आहे. एआय फीचर्सयुक्त संगणकाच्या माध्यमातून अनेक कामे व्हॉईस कमांडच्या मदतीने केली जातात. या नव्या विश्वात कोणत्या कंपनीचे कोणते तंत्रज्ञान विश्वासार्ह आहे, यासाठी मोठी चढाओढ लागली आहे.
(लेखक संगणक अभियंता आहेत.)
