>> प्रांजल वाघ
ट्रेकर्स आणि डोंगरातील श्वान मंडळी यांच्यातील नातं काही वेगळंच असतं. मग तो सह्याद्री असो वा हिमालय! मारठाण्याच्या आणि जांभळ्या डोंगराच्या करड्या पहाऱ्यातून सह्याद्रीच्या पठारावरील पायवाट तुडवताना आसनवाडीच्या राणीने वाटाड्या म्हणून सोबत केली. ही तल्लख डोळ्यांची कुत्री ‘राणी’ 12-15 कि.मी. चालत सोबत करीत आम्हाला चिकटली. सह्याद्रीने पदरात टाकलेला हा अनुभव खरोखर श्रीमंत करणारा होता.
ट्रेकर्स आणि डोंगरातील श्वान मंडळी यांच्यातील नातं काही वेगळंच असतं. मग तो सह्याद्री असो वा हिमालय! गेल्या 18 वर्षांत मला अनेक अनुभव आले. अनेक वेळा तर या डोंगरातील कुत्र्यांनी आम्हाला घनदाट जंगलात योग्य वाटेला लावून दिलं आहे, पण या वर्षी 20 आाक्टोबर रोजी आम्ही जेव्हा पालीजवळील डेऱ्या घाट – गाढवलोट घाटाने चढाई-उतराई करत होतो तेव्हा एक वेगळाच अनुभव आम्हाला आला. आम्ही भर उन्हात, आाक्टोबरच्या उष्म्यात हा घाट चढत होतो, पण भयंकर चिकाटीने स्वतला पुढे रेटत आम्ही पठारावर 10-12 घरटय़ांच्या एका वाडीत पोहोचलो. या वाडीचं नाव होतं ‘आसनवाडी’.
आसनवाडीत प्रवेश करताच एका मावशींकडे पाणी मागितलं. त्यांनी लगेच तांब्या भरून थंडगार पाणी दिलं. पाण्याचे घोट घशाखाली उतरताच तरतरी आली, झालेली दमछाक जवळ जवळ नाहीशी झाली. तिथून पुढे असलेल्या विहिरीजवळ विश्रांती घेऊन दुपारचं जेवण करायचं आणि मग तिथून पुढे उजवीकडे वळून मारठाण्याच्या आणि जांभळ्या डोंगराच्या करड्या पहाऱ्यातून सह्याद्रीच्या पठारावरील पायवाट तुडवायची आणि हिर्डे गावातून ‘गाढवलोट’ घाट उतरून पुन्हा पाली गाठायचं, असं ठरवलं.
मावशींचे आभार मानून आम्ही चालायला सुरुवात केली न केली तोच आमच्या मागे एक काटक, पण तल्लख डोळ्यांची एक कुत्री शेपूट हलवत आली. तिचे नाव राणी! जवळ आल्यावर हळूच तिच्या डोक्यावर खाजवलं आणि मग ती आम्हालाच चिकटली.
दूरवर घनगडावर ढग गडगडायला लागले होते. थंड वारे वाहायला लागताच आम्ही वेग वाढवला आणि विहीर गाठली खरी, पण तिथे पोहोचताच असं लक्षात आलं की, विहिरीतून पाणी काढणं अशक्य होतं. पण आजूबाजूला काही झरे आणि स्वच्छ डबकी होती. पाणी भरायला डबक्याकडे जायला बाटली काढली. तितक्यात ही राणी त्याच डबक्यात जाऊन बसली. आमच्या चौकडीने तिला सडकून शिव्यांची लाखोली वाहिली, पण त्याचं तिला काहीच नव्हतं. तिने आमच्याकडे तिच्या त्या गोड, निष्पाप डोळ्यांनी असा काही कटाक्ष टाकला की, आम्ही लगेच विरघळून गेलो. या संपूर्ण प्रवासात राणी आमच्या पावलांवर पंजे टाकत चालली होती. घनदाट जंगलातील पायवाट तुडवत, सह्याद्रीतील फुललेल्या रानफुलांचा आस्वाद घेत, घाटमाथ्यावरून सह्याद्रीचं आणि कोकणचं सौंदर्य न्याहाळीत आम्ही हिर्डी गावात पोहोचलो. गावात पोहोचल्यावर आम्ही गाढवलोट घाटाने उतरण्यासाठी वाटाड्या शोधू लागलो. हिर्डी गाव तसं अंधारबनच्या जवळचं असल्यामुळे आम्हाला वाटाड्या लगेच मिळाला आणि त्यांनी लगेच त्यांची कुत्री बरोबर घेतली. तिने राणीला पाहताच गुरुगुरायला सुरुवात केली. आसनवाडी ते हिर्डे हा टप्पा साधारण 7-8 किमीचा असावा. ही राणी आमच्या सोबत तितका पल्ला चालत आली. आता वेळ होती गाढवलोट घाटाने उतरून पुन्हा खाली कोंडजाई गाठायची. साहजिकच आम्हाला वाटले की, राणी आता इथून परत आपल्या गावी जाईल, पण काय आश्चर्य! ही बया आमची साथ काही सोडायला तयार होईना. प्रेमाने समजावले, दरडावले, पण ती काही हटेना. घड्याळाचे काटे मावळतीकडे सरकताच आमचा नाईलाज झाला आणि आम्ही राणीसकट उतरंडीवर पाऊल ठेवलं.
सह्याद्रीचा उभा चढ उतरताना आम्हाला काही गावकरी मंडळी भेटली. ती आसनवाडीची निघाली. त्यांनी राणीला ओळखलं. समीरने त्यांना विनंती केली, “हिला परत गावी घेऊन जा. आम्ही खालून मुंबईला निघणार. मग हे अख्खं जंगल ही एकटी पार करून कशी येणार?” मग त्या जमलेल्या काकूंनी तिला बोलवायचा प्रयत्न केला, पण ही काही ऐकेना. एखाद्या जळूप्रमाणे आम्हालाच चिकटून बसली. अंधाराअगोदर खाली पोहोचणं आणि आमच्या वाटाड्याला परत हिर्डी गावात येणं महत्त्वाचे होते. मग आम्ही पुन्हा काढता पाय घेत अख्खा गाढवलोट घाट न थांबता उतरलो. सपाटी लागताच वाटाड्या मामांना त्यांची बिदागी दिली. ते निघाले तरी राणी आमची संगत सोडेना. प्राणिप्रेमी समीर हवालदिल झाला. आपली काळजी बोलवून दाखवत तो म्हणाला, “अरे, ही एकटी कशी जाईल आता गावी?” कुत्रे मलासुद्धा प्रचंड आवडतात, पण मी थोडा पाषाणहृदयी होत म्हणालो, “अरे, कुत्र्यांना कळतं सगळं. जाईल ती. काळजी नको करूस.” मी हे म्हटलं खरं, पण मलादेखील चिंता लागून राहिलेली.
कोंडजाईमध्ये लावलेल्या आमच्या गाडीकडे येईस्तोवर अंधार होऊ लागला होता. आम्ही पटापट कपडे बदलले, सामान गाडीत भरलं. एक साधा अंदाज बांधला तर ही आसनवाडीची राणी आमच्या सोबत कमीत कमीत 12-15 कि.मी. चालत आली होती. आम्ही थक्क झालो. मग आमच्या जवळ असलेलं दूध तिला आम्ही प्रेमाने दिलं. माझ्या जवळ असलेलं उकडलेलं अंडे तिला खाऊ घातलं आणि तिचे शेवटचे लाड करून गाडीत बसलो.
गाडीच्या मागील खिडकीतून आम्ही नजर टाकली तर राणी आमच्याकडे नजर लावून, शेपूट हलवीत आशेने पाहत होती, पण निघणं अनिवार्य होतं. कुणालने गाडी सुरू केली तसा समीर म्हणाला, “अरे, ती बघ आपल्या मागे पळत येतेय!” ते दृश्य पाहायचं धाडस माझ्यात नव्हतं. ती आसनवाडीला परत जाईल का? कोंडजाई ते आसनवाडीमध्ये असलेल्या घनदाट जंगलात फिरणाऱ्या हिंस्र श्वापदांच्या नजरा चुकवून ती तो पल्ला पार करेल का? अशा अनेक विचारांनी मनात गर्दी केली. इतक्यात गाडीने वळण घेतले आणि धावणारी राणी वळणाआड नाहीशी झाली. हा एक वेगळाच हृदय हेलावून टाकणारा अनुभव या वेळी सह्याद्रीने आमच्या पदरी टाकला होता.
