सुका मेवा म्हटला की काजू, बदाम, पिस्ता, अक्रोड या फळांची नावे आठवतात. तसेच यात उल्लेख होतो तो ‘अंजीर’चा. हे या सुकामेव्याच्या यादीत प्रथम स्थानावर असते. अंजीर अनेकजण आवडीने खातात. मात्र जैन समाजाचे लोक अंजीर खाणे टाळतात. अजींर मांसाहारी असल्याचे त्यांचे म्हणणे आहे. त्यामुळे अंजीर हे मांसाहारी की शाकाहारी असा प्रश्न सर्व अनेकदा उपस्थित होता. जाणून घेऊया यामागील सत्य…
अंजीर हे भूमध्य प्रदेश, दक्षिण आशिया आणि पश्चिम आशियातील एक फळ आहे. त्याचे सेवन आरोग्यासाठी फायदेशीर आहे. यामुळे शरीराची पचनक्रिया सुरळीत राहते. या फळाचा साखरेची पातळी नियंत्रित ठेवण्यासाठी आणि हृदयाचे आरोग्य राखण्यासाठी वापर केला जातो. अंजीरांचे परागीभवन गांधील माशीव्दारे होते. गांधील माशीची मादी अंजीराच्या फळामध्ये अंडी घालण्यासाठी प्रवेश करतात. यादरम्यान नर माशीही फळामध्ये प्रवेश करतात. त्यानंतर मादी तेथे अंडी घालतात. यानंतर मादींना बाहेर काढण्यास नर माशी मदत करतात. मात्र, अनेकदा त्यांना बाहेर पडता येत नाही. अंजीरमध्ये अडकल्यामुळे तिला त्यातून बाहेर पडता येत नाही आणि त्यातच तिचा मृत्यू होतो.
अंजीरमध्ये असलेले एन्झाईम माशीची मृत शरीराचे विघटन करतात आणि ते फळामध्ये मिसळतात. त्यामुळे हे फळ तयार होत असताना एका जीवाचा मृत्यू होतो. मात्र, प्रत्येक अंजारात या प्रक्रियेदरम्यान माशीचा आतमध्ये मृत्यू झाली किंवा ती बाहेर आली, हे कळण्यास मार्ग नसतो. त्यामुळे अनेकजण या फळाला मांसाहारी मानतात.
जैन धर्मात अहिंसेला खूप महत्त्व दिले गेले आहे. हा धर्म तत्वज्ञान, अहिंसा, इतर मानवांना आणि प्राण्यांना इजा पोहोचवत नाही. त्यामुळे जैन समाजाचे लोक मांसाहारी पदार्थ खात नाहीत. तसेच जमीनीखाली येणारे रताळे, बटाचेही त्यांना वर्ज्य असते. अंजीर मध्ये गांधील माशीचे काही घटक असून इतर सजीव असतात, अशी त्यांची मान्यता आहे.
